Św. Michał Archanioł zawsze postrzegany był jako Boży wojownik, obrońca Ludu Bożego, uzdrowiciel, patron dobrej śmierci i uczestnik Bożego sądu nad człowiekiem w chwili jego śmierci. Zawsze wierzono, że jego pomoc jest nad wyraz skuteczna, gdyż stoi blisko Tronu Bożego.
Z pięciu bezpośrednich wzmianek o św. Michale w Biblii aż cztery mówią o nim jako o wojowniku, który stoczył walkę w obronie Boga i Jego czci, w obronie Ludu Bożego czy o ciało Mojżesza. Dlatego w pierwszej kolejności był zawsze przedstawiany jako dzielny wojownik Boży i otrzymał szereg zaszczytnych tytułów, m. in.: Książę Zastępów Niebieskich, Książę Wojska Niebieskiego, Hetman Hufców Anielskich, Chorąży Boga.
Również sztuka tak pokazywała św. Michała Archanioła na obrazach, freskach, figurach, w literaturze i pieśni. Wyraża to jedna z pierwszych modlitw ułożonych na cześć św. Archanioła: „Jakże jesteś piękny, św. Michale Archaniele, w twej niebiańskiej zbroi, oddający cześć Bogu zwycięstwem nad Jego nieprzyjacielem”.
Modlitwa i wstawiennictwo św. Michała ma nas bronić przed złem i budzić odwagę w walce o prawdę, o Boga.
Św. Michał jest bogatą postacią i można wiele czerpać z jego przykładu.
Jest to najszlachetniejszy i najpiękniejszy spośród Aniołów. Św. Bazyli mówi, że godnością i honorem przewyższa wszystkich Aniołów. Jego dusza jest najbardziej szlachetna i najczystsza spośród duchów niebiańskich. Św. Gelazjusz podaje, że gdy inni Aniołowie zasłaniają twarze skrzydłami przed Bożym obliczem, św. Michał nie tylko nie czyni tego, ale śpiewa przed Tronem Bożym z wielką ufnością.
Już pierwsze starcie z Lucyferem w niebie i zwycięstwo nad nim odniesione pokazało, że św. Michał posiada niezachwianą wiarę, niewzruszoną nadzieję i miłość tak żarliwą, że zdołał nią zarazić innych Aniołów, by nie poszli w ślady Lucyfera, ale pozostali w służbie i wierności Bogu. Zależało Archaniołowi na innych Aniołach. Wszyscy Aniołowie, którzy zostali w niebie i nie zbuntowali się przeciwko Bogu zawdzięczają to właśnie św. Michałowi. Każdy Anioł czuje w sercu wdzięczność dla niego. Św. S. Faustyna napisała w Dzienniczku, że mijając jeden z kościołów zobaczyła na dachu Anioła Stróża tego kościoła jak kłania się przed przechodzącym przed nim św. Michałem Archaniołem.
Św. Archanioł kontemplując Boże oblicze poznał jak wielka przepaść dzieli Stwórcę od stworzenia. Zaczął więc uwielbiać Boga słowami: Panie, któż może być do Ciebie podobny? Otworzył serce tylko dla Boga, zwrócił się całkowicie ku Niemu, a wielkie łaski i dary, które otrzymał, piękno własnego ducha postanowił oddać całkowicie i bez reszty na służbę Bogu. Jest w tym dla nas niezwykłym przykładem mądrości i pokory. Mądrości, bo zauważył swoje piękno, docenił wartość swojej natury i poznał, że wszystko to zawdzięcza Bogu. Nie uniósł się pychą jak Lucyfer, ale oddał Bogu hołd i siebie na służbę. Św. Michał był pierwszym Aniołem, który oddał Bogu siebie na własność. Przez tę miłość i pokorę został tak bardzo wywyższony w niebie. W walce z Lucyferem nie polegał na sobie i własnej mocy, ale zawołał: któż jak Bóg! I w tym okrzyku, polegając tylko na mocy Boga, ruszył do walki.
Św. Michał poznał, że tylko w Bogu jest prawdziwe błogosławieństwo, że wiecznej radości nie osiąga się własną mocą, ale z pomocą łaski Bożej.
Św. Michał widział wiele znaków Bożej miłości względem siebie, wielkie dary, którymi został ubogacony, ale stało się dla niego nie powodem do pychy i buntu, ale silnym fundamentem niezachwianej miłości i nadziei. Gdy zaś zobaczył upadek Lucyfera, jeszcze bardziej przylgnął do Boga. Im bliżej Archanioł zbliżał się do Boga, tym bardziej wzrastała w jego sercu miłość, a im bardziej kochał, tym mocniej pragnął przylgnąć do swego Stwórcy. Św. Augustyn nauczał, że dusza, która kocha Boga nie myśli o niczym innym. Tak samo św. Michał myśli swoje skupiał wciąż przy Bogu. Ale największą oznaką miłości Archanioła do Boga są jego czyny. Dlatego jest dla nas przykładem, aby kochać bardziej przez czyny, niż przez słowa.
Bunt Lucyfera wybuchł, gdy Bóg dał poznać Aniołom tajemnicę Wcielenia Słowa Bożego. Lucyfer wzgardził Słowem Bożym, gdy dowiedział się, że przyjmie postać człowieka. Jednak św. Michał zaczął bronić Jezusa Chrystusa i mówił Aniołom o czci należnej Słowu Wcielonemu. Również i dziś św. Michał zabiega o cześć dla Słowa Wcielonego starając się pociągnąć dusze ludzkie do czci Jezusa Chrystusa. Nie może znieść, gdy Jezus jest przez człowieka obrażany i niekochany.
Podczas, gdy Bóg odkrywał przed Aniołami rąbki tajemnicy dotyczącej Wcielenia, pokazał również Maryję, jako Matkę Słowa Wcielonego. Lucyfer nie chciał oddać Jej czci – Jej natura nie mogła równać się z jego najszlachetniejszą naturą. Jednak św. Michał od razu przystąpił do obrony również Maryi. Kościół naucza, że św. Michał jest dla nas przykładem oddawania czci Matce Najświętszej.
Św. Michał kocha to, co kocha Bóg, a ponieważ Bóg ukochał człowieka, również Michał Archanioł kocha człowieka całym swoim sercem, nieustannie oręduje za nami u Tronu Bożego gorliwie prosząc dla nas o miłosierdzie i przebaczenie. Jego wołanie przynosi wielkie owoce. Kto modli się więc za jego wstawiennictwem, ten otrzymuje wiele łask i jest przez niego prowadzony do Królestwa Niebieskiego. W Apokalipsie św. Jan przedstawił Archanioła blisko ołtarza w niebieskim Jeruzalem z kadzidłem w ręku, które rozpala przed Bożą świątynią. To symbol modlitw, które św. Michał zanosi do Boga w naszej intencji.
Człowiek czasem opuszcza się w modlitwie, przerywa ćwiczenia doskonalące duszę, zaniedbuje dobre uczynki, które mógłby spełnić. I tu przychodzi z pomocą św. Michał, który porządkuje ten nieład w duszy człowieka, pociesza, pomaga w działaniu, uwalnia od zniewolenia i zabiera wszelkie przeszkadzające trudności. Nie odmówi pomocy żadnemu grzesznikowi, który wzywa jego pomocy. Wyprasza grzesznikom zrozumienie sytuacji, w której się znaleźli, łaskę żalu za grzechy, pokonanie grzechu w łasce Bożej i nie wracanie do niego. Wielkim jego dziełem jest pomoc w pokonywaniu grzechów zmysłowości, odejście od namiętności, obmycie się z brudu nałogów. Św. Michał po uratowaniu duszy nie zostawia jej samej sobie, ale roztacza nad nią opiekę dalej. Nawet jeśli ta dusza znów upadnie, Archanioł modli się i wspiera ją w dalszym ciągu. Nie jest zwolennikiem kary, ale wciąż prosi Boga o kolejną szansę dla grzesznika.
Archanioł przynosi łaskę pociechy strapionym i wskazuje drogę poradzenia sobie w problemach.
Jako Anioł Stróż i obrońca Kościoła, Michał Archanioł broni Kościół przed wojnami, jakie wytacza mu szatan. Są to tyrani skazujący chrześcijan na śmierć i odbierający ludziom wolność wyznawania wiary w Boga. To heretycy, którzy swoimi zwodniczymi naukami sieją mąt w umysłach ludzi. To zakłamani chrześcijanie, którzy swoim niemoralnym zachowaniem plamią dusze współwyznawców. Stanie też w obronie Kościoła w czasie ostatniej wojny jaką szatan nam wypowie, pokona Antychrysta.
Św. Michał jest również szczególnym patronem i obrońcą papieży. Wspierał św. Piotra, a potem kolejnych papieży. Wspierał Agapita I, który udał się z modlitwą do św. Michała do Konstantynopola, aby zmusić cesarza Justyniana do wycofania wojsk z terenu Włoch i pomógł mu nawrócić cesarza na wiarę katolicką. Chronił papieża Grzegorza I podczas plagi dżumy. Wspierał Leona IX w walce przeciw Normanom, którzy mimo zwycięstwa ukorzyli się przed papieżem i oddali zagarnięte mu tereny. To Archanioł sprawia, że wiara papieży jest niezachwiana, solidna i trwała. Szczególne miejsce Michał Archanioł zajął w życiu papieża Leona XIII. Podczas sprawowania Mszy świętej w szczególnej wizji papież zobaczył Rzym, nad którym krążyły zbuntowane duchy. Usłyszał wtedy wewnętrzne przynaglenie, aby napisać modlitwę do św. Michała Archanioła, którą następnie nakazał odmawiać na całym chrześcijańskim świecie po każdej Mszy świętej na znak wiary w ochronę i opiekę Księcia Niebieskiego nad Kościołem.
Jest nazywany Aniołem Pokoju, bo obdarza dusze pokojem chroniąc przed szatanem. Dba o zachowanie pokoju w domach i rodzinach, między ludźmi i narodami. Również w sercu człowieka. Jest tylko jeden warunek: trzeba pokładać ufność w Bogu, trzeba nawrócić się, chcieć zrezygnować z drogi, po której się idzie, oddać to wszystko św. Michałowi i pozwolić, aby sprowadził w chore miejsce łaskę Bożą i nią uleczył rany.
Św. Michał jest przewodnikiem duszy po śmierci. Razem z Aniołem Stróżem danego człowieka unosi duszę po śmierci na sąd Boży. Tam przedstawia Bogu człowieka i uczestniczy w sądzie. On też modli się za dusze czyśćcowe, aby jak najszybciej mogły dostąpić oczyszczenia.
Św. Michał uczy nas, że są w naszym życiu rzeczy, o które warto toczyć walkę. Wśród nich są wiara i prawda o Bogu. Jego wstawiennictwo pomaga nam w walce ze złem, szczególnie, jeśli oddamy mu się pod specjalną opiekę. Można to zrobić odmawiając 30dniowe nabożeństwo oddania lub przyjmując szkaplerz św. Machała Archanioła.
Dobrze jest otworzyć się na działanie, miłość i przyjaźń św. Michała Archanioła. Dobrze jest mieć tak potężnego przyjaciela.